فضا و آنچه در محیط با گرانش پایین یا نزدیک به صفر رخ میدهد بهترین مکان برای انجام برخی آزمایشات روی ماده و یا دیگر پدیدههای طبیعی است که گرانش به صورت مستقیم روی آنها موثر است.
به جز پلاسما که حالت گازهای بسیار داغ است، حالت پنجم ماده نیز توسط دانشمندان تعریف شده که به بیان بسیار ساده عبارت است از سکون در ابعاد کوانتومی. در این خصوص کمیتی به نام چگالش (چگالی) بوز - انیشتین تعریف میشود که حالتی از ماده است که وجود آن تقریباً یک قرن پیش توسط آلبرت انیشتین و ریاضیدان هندی به نام «ساتیندرانات بوز» پیش بینی شده بود.
این ذره هنگامی شکل میگیرد که اتمهای گاز رقیق شده بوزون (Boson) به دمای صفر مطلق (صفر درجه کلوین یا منفی ۲۷۳.۱۵ درجه سلسیوس) برسند، در این حالت ذرات بنیادین تشکیل دهنده آنها همگی به صورت یک تک حالت کوانتومی در هم ادغام میشوند و اَبَر ذرههایی شکل میگیرد که بر خلاف ذرات معمول، رفتاری شبیه یک ریزموج (Microwave) دارند. سرعت عبور نور از مادهٔ چگالش بوز-انیشتین بسیار کم است.
بنابر گزارشات منتشر شده، طی هفته گذشته آزمایشی در ایستگاه فضایی بینالمللی و بخش Cold Atom Laboratory که توسط تیم آزمایشات پیشران ناسا ایجاد گردیده، انجام شده که به بررسی این موضوع مهم در فیزیک ذرات پرداخته و با توجه به خروجیهای ابتدایی کار باید گفت که موفقیت ابتدایی در آن حاصل شده است. با توجه به محدودیت این ذرات در برابر گرما و نیروی گرانش زمین، شرایط تشکیل چگالش بوز-انیشتین میسر نبوده و تلاشهای صورت گرفته برای تولید آن با شکست مواجه میشوند. به همین دلیل شرایط جاذبه ناچیز ایستگاه فضایی بهترین مکان برای انجام آزمایشات این پدیده بوده و انتخاب شده است.
پیش از این در سال 1995 نیز دانشمندان موفق به تولید این حالت ماده در زمین شده بودند ولی به دلیل شرایط بسیار خاص تولید، امکان ادامه تحقیقات و بررسی صحت آزمایشات به سختی میسر گشته بود.
درک صحیح از وضعیت این حالت ماده در نهایت میتواند چراغ هدایتی بر شناسایی برخی مواد رازآلود مانند انرژی تاریک موثر باشد و دانشمندان معتقدند که میتوان با تحقیقات بیشتر در این زمینه به بررسی بهتر رفتار کوانتومی گازها منجر شود.