این یک امر عادی در باستان شناسی است که حفاری یا آزمایش‌ها معمولا مخرب هستند و اغلب کاوش و حفر مناطق باستانی باعث تخریب برخی از آن چیزهایی می‌شود که در آنجاست.
به همین دلیل است که باستان شناسان ترجیح می‌دهند حفاری نکنند، مگر اینکه دلیل قانع کننده‌ای وجود داشته باشد و سعی می‌کنند در صورت وجود احتمال تخریب، بقیه را برای نسل‌های آینده دست نخورده بگذارند.
همین امر در آزمایشگاه نیز صادق است. ابزار علمی ایده آل یعنی مثلا دستگاهی که دور یک شیء باستانی بچرخانی و با اسکن کردن آن همه اطلاعات آن را بدون آسیب زدن به نمونه در اختیار قرار دهد، وجود ندارد و متأسفانه بسیاری از آزمایشات آزمایشگاهی برای شناسایی یک شیء باستانی نیاز به نمونه برداری‌هایی دارند که موجب آسیب و حتی نابودی آن می‌شوند.
این مسئله در بسیاری از زمینه‌های دیگر مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما مواردی مانند نمونه استخوانی اگر منحصر به فرد نباشند، بسیار نادر هستند.
در مورد استخوان آنچه باید به دقت اندازه گرفته شود میزان کلاژن موجود در آن است که نیاز به نمونه برداری از استخوان دارد.
کلاژن جزء مهمی از استخوان و ترکیبی از پروتئین‌های مختلف است که به عنوان ماتریس ساختاری برای رشد استخوان‌ها عمل می‌کند و بافت سخت و در عین حال کمی قابل انعطاف استخوان را فراهم می‌کند.
استخوان‌ها برای باستان شناسان و انسان شناسان نیز گنجینه‌ای از اطلاعات مربوط به زمان درگذشت یک شخص یا حیوان، وضعیت سلامتی آن، آنچه می‌خورده و بسیاری از اطلاعات دیگر است.
کلاژن در استخوان زنده حدود ۳۰ درصد است، اما به مرور زمان فاسد می‌شود تا اینکه پس از چند قرن تنها اثری از آن باقی می‌ماند. این بدان معنی است که استخراج کلاژن از استخوان‌های باستانی اغلب به معنی نابودی نمونه است.
گروه دانشگاه کلرادو بولدر برای جلوگیری از این امر از طیف سنج نزدیک به مادون قرمز به عنوان راهی برای تشخیص نشانه‌های نوری مشخص پروتئین‌های کلاژن استفاده کرد.
به گفته "مت اسپونهایمر" استاد انسان شناسی این دانشگاه، این طیف سنج به طرز شگفت آوری خوب کار کرد و طی چند ثانیه نه تنها وجود کلاژن را نشان داد، بلکه مقدار آن را نیز تخمین زد.
محققان به منظور کالیبراسیون این طیف سنج، آن را بر روی بیش از ۵۰ نمونه از استخوان‌های باستانی در سنین ۵۰۰ تا ۴۵۰۰۰ سال امتحان کرد و تقریباً در همه آزمایشات موفق عمل کرد.
از آنجا که این طیف سنج به اندازه یک کیف دستی است، می‌تواند قابل حمل باشد و در میدان‌های باستان شناسی آزمایش شود.
امید این است که روزی این تکنیک به تشخیص DNA استخوان‌های باستانی نیز کمک کند.
این تحقیق در مجله Scientific Reports منتشر شده است.
منبع : ایسنا
