نادلا چگونه مایکروسافت را به باارزش‌ترین شرکت جهان تبدیل کرد

به گزارش آی تابناک : او در واکنش به خبر اول شدن مایکروسافت در بین باارزش‌ترین شرکت‌ها گفت ”من از این که کسی را ببینم که برای این واقعه جشن گرفته متنفرم". از زمان حضور او در سال 2014 تا به الان ارزش مایکروسافت 230 درصد رشد کرده است. خیلی‌ها از حضور او به عنوان "شروع یک پایان” یاد می‌کنند.

نادلا، مهندس 51 ساله‌ای که در حیدرآباد هند رشد کرده به‌خاطر اخلاق کتاب‌دوستی‌اش معروف است. ”در مایکروسافت این عادت بد وجود دارد که به خاطر دستیابی به موفقیتی که داشته‌ایم، مثل سابق تلاش نمی‌کنیم. ما باید یاد بگیریم که به گذشته نگاه نکنیم”

نادلا هنگامی ریاست مایکروسافت را به عهده گرفت که در دوران استیو بالمر این شرکت در همه‌ی ترندهای آن دوران مثل گوشی‌های موبایل، موتورهای جست‌وجو و بازاریابی اجتماعی شکست خورده بود. مایکروسافت به جای مرتفع‌ کردن موانع آن‌ها را دور میزد و ویندوز که میراث این شرکت بود و در همه کامپیوترها به صورت پیش‌فرض نصب بود، راکد مانده بود.

مایکروسافت شروع به بازپروری بازاریاب‌های خود کرد و طبق گفته‌ی نادلا بر اساس یک هدف یکسان کار کردند و تیمی با طرز فکر از پیش شکل گرفته به تیمی با طرز فکر ایده‌آل‌گرا تبدیل شد. دست کشیدن شرکت در خیلی از زمینه‌ها برای خیلی از مشتریان، همکاران تجاری و حتی رقیبان دردناک بود. نادلا هزینه‌ی ویندوز را کم کرد و به ساخت زیرساخت پردازش ابری پرداخت. این کار هزینه‌ی تقریبا 34 میلیون یورویی داشت و شرکت مایکروسافت را از گوگل و مهره کلیدی این عرصه یعنی سرویس وب آمازون جلو انداخت. رید هاستینگز (Reed Hastings) رئیس نت فلیکس در این باره می‌گوید:

یاد ندارم که هیچ شرکت نرم‌افزاری در طول تاریخ به خوبی مایکروسافت از شرایط سخت به شرایط عالی بازگشته باشد.

آفیس مایکروسافت از حالت خریدهای تکی که با دستیار مجازی کلیپی ارائه می‌شد به سرویسی مبتنی بر فضای ابری تبدیل شده است که بیش از 214 میلیون مشترک سالانه 99 دلار برای این سرویس هزینه می‌کنند. این تعداد مشترک از جمع مشترکان سرویس‌های اسپاتیفای و آمازون پرایم بیشتر است. از طرفی سرویس آژور این شرکت مشتریان همیشگی مثل ExxonMobil، استارباکس و والمارت یافته است. سیلیکون ولی حال اعتبار بیشتری با لینکداین (شبکه‌ی اجتماعی حرفه‌ای‌ها) و گیت‌هاب (مرجع کد نرم‌افزاری) کسب کرده است.

بازگشت مایکروسافت به دوران اوج همان‌قدر که فوق‌العاده است همان‌قدر هم ترسناک است. یکی از مدیران شرکت‌های رقیب مایکروسافت که می‌خواست برای اینکه راحت حرف بزند اسمش پنهان بماند بازگشت مایکروسافت را اینگونه توصیف کرد:

امپراطوری دوباره برپا شده است.

این حرف این معنی را می‌دهد که مایکروسافت تحت رهبری نادلا دارد به قلب رقیبان‌ خود نیز نفوذ می‌کند. اگر بالمر با آن نوع شور و حالش مدیرعاملی از نوع همیشه هیجان‌زده بود، نادلا مدیرعاملی آرام است که عطش پیروزی‌اش کم نمی‌شود و می‌خواهد مایکروسافت در زمینه‌های خود به بالاترین جایگاه برسد. در زمان مدیریت بالمر ویندوز دوره‌ای را تجربه کرد که در زمان اوجش 90 درصد بازار را قبضه کرده بود. ویندوز همچنان سودآور ماند ولی مردم کم کم آیفون‌ها و گوشی‌های اندرویدی خود را جایگزین کامپیوترها کردند. (هنوز هم ویندوز 20 میلیون دلار در سال برای مایکروسافت سود‌آوری می‌کند)

در گشته اهمیت کامپیوترها باعث شده بود که همه‌ی زمینه‌هایی که سرویس‌ها و چیزهای دیگر به ویندوز ربط داشتند، در تلاش برای موفقیت کلمه‌ی ویندوز را همراه خود داشته باشند. مثلا ویندوزفون این‌گونه بود و حتی نام سرویس ابری مایکروسافت ابتدا آژور بود.

نادلا کسی که بیشتر از نصف خود را در مایکروسافت گذرانده در طول حضورش در این شرکت روی محصولات غیرویندوزی کار می‌کرد. او ابتدا از شرکت Sun Microsystems استخدام شد. در سال 1992 طبق گفته‌ی کسی که در آفیس مافوق او بود، از این شرکت به خاطر اینکه رئیس آن فقط می‌خواست او کارها را سرسری انجام دهد و به بقیه کار نداشته باشد، خارج شد. اما این چیزها در مایکروسافت وجود نداشت. نادلا کار خود را در مایکروسافت با فروش کامپیوترها به شریکان تجاری آغاز کرد. سپس او مهندسی موتور جست‌وجوی بینگ را نظارت کرد سپس در آژور مشغول کار شد.

شرکت مایکروسافت که در آن زمان از افراد مغرور و مجادله‌طلب پر شده بود به آرامش شخصیت او نیاز داشت. هم‌دانشگاهی‌های او قسم‌ می‌خورند که هیچ‌وقت او را ناراحت، یا در حال بلند کردن صدای خود یا عصبانی بابت دریافت یک ایمیل ندیده‌اند. شلی برنستن (Shelley Bransten) یکی از نایب‌رئیس‌های مایکروسافت می‌گوید چیزی که نادلا را خاص می‌کند این است که کبر و غروری ندارد. حتی یکی از کارمندان او ادعا می‌کند که تا حالا کلمه‌ی نه را از زبان نادلا نشنیده است که خب باورپذیر نیست.

ناگهان همه‌ی حرف‌های نادلا راجع یک چیز بود: ابر، ابر، ابر!

گفته می‌شود هنگامی که بالمر به بازنشستگی نزدیک می‌شد، بسیار تحت تاثیر نادلا قرار گرفته بود و به هاستینگز (Hastings) یکی از اعضای هیئت مدیره او را برای مدیرعاملی مایکروسافت توصیه کرده بود. به گفته هاستینگ ”او نادلا را یک شخصیت قوی و تیزهوش می‌دانست. اگرچه شیوه کار نادلا کاملا با بالمر متفاوت بود."

برنامه‌ی نادلا پایه‌گذاری مایکروسافت حول آژور بود. کسب‌وکاری که از سال 2011 شکل گرفت و این شرکت را از ارائه‌دهنده‌ی نرم‌افزارهای تکی (که خیلی از کاربران می‌توانستند آن را با کرک نصب کنند) به یک شرکت جهانی که کسب‌وکارها فضای آنلاین و قدرت پردازش آن را کرایه می‌کنند، تبدیل کرد.

از میان 100 نفر کاندید ریاست مایکروسافت نادلا با استراترژی و تکنیک‌های مهندسی خود بیش از بقیه توانست رضایت گیتس و بقیه اعضا را جلب کند.

مایکروسافت حداقل چهار سال از سرویس ابری آمازون با درآمد سالانه 4.6 میلیون دلاری عقب‌تر بود. نادلا می‌دانست که هر تغییر استراتژی می‌تواند ضربه‌ای به ویندوز وارد کند. اسکات گوتری (Scott Guthrie) فردی که بعد از مدیرعامل شدن نادلا مسؤول بخش آژور شد ادعا می‌کند که گرفتن هزینه از دیگر بخش‌های مایکروسافت برای این بخش مثل "گرفتن ناخن‌ها” بود. او در جلسه‌ای که نادلا استراتژی خود را مشخص کرد فهمید که در آن زمان 90 درصد از بودجه مایکروسافت صرف محصولات ویندوز محور می‌شود. او نادلا را مبتکر گذر از شرایط بحرانی می‌داند. او مدیرانی را می‌شناسد که هزینه‌ی بخش خود را از چندین میلیون دلار به 4 میلیون دلار کاهش داده‌اند.

طبق گفته‌ی یکی از مدیران قبلی نادلا گاهی با دست‌خط خودش برخی‌ مدیرانی که هنوز از ویندوز در جنگ ویندوز علیه آژور دست نمی‌کشیدند را سرزنش می‌کرد. در دوره‌ی او فقط تعمیرکننده‌گان وجود داشتند و نه شاکیان. برخلاف دوران گیتس و بالمر اگر کارمندان با دیدگاه‌ او مخالفت می‌کردند او می‌گفت: "لازم نیست بمانی. وقت رفتن فرارسیده است.”

نادلا شرکت نوکیا را که بالمر به قیمت 7.6 میلیون دلار خریده بود، از برنامه‌های مایکروسافت حذف کرد که باعث حذف 7800 شغل در سال 2015 شد. این حرکت یعنی مایکروسافت از رقابت مستقیم با اپل و گوگل در گوشی‌های هوشمند کنار کشیده است. اولین اعلام محصول او عرضه‌ی نرم‌افزار آفیس برای iOS بود. مایکروسافت در برابر انجام این کار که باعث فروش بیشتر کامپیوترهای ویندوزی می‌شود، سال‌ها مقاومت کرد.

یکی دیگر از مدیران قدیمی مایکروسافت که به‌تازگی جدا شده، حرکات مدیریتی نادلا را "زیرپوستی” می‌داند. او هیچوقت به‌طور علنی یک سرپرست محصول را اخرج نمی‌کند اما اهداف او به‌طور زیرپوستی کاملا مشخص هستند. ایمیل اول او به کارمندان بیش از 1000 کلمه داشت و حتی یک بار هم در آن به ویندوز اشاره‌ای نشد. او بعداً نام سرویس ابری را به مایکروسافت آژور تغییر داد. این مدیر سابق می‌گوید "نادلا هیچوقت مستقیم به حذف ویندوز اشاره نکرد. فقط آن را کم‌کم از جمله‌ها حذف کرد. ناگهان همه‌ی حرف‌های نادلا راجع یک چیز بود: ابر، ابر، ابر! او ناگهان شروع به استفاده از تکنولوژی‌های جدید در مورد محصولات قدیمی کرد. برای مثال از واژه‌ی هوش مصنوعی هنگامی که داشت در مورد آفیس صحبت می‌کرد استفاده می‌کرد. آیا آفیس ربطی به هوش مصنوعی دارد؟ در چه زمینه‌ای مثلا چک‌ کردن املای کلمات؟”

سرویس ابری در مایکروسافت شروع به جوانه‌ زدن کرد و علاوه بر این که به وجهه مایکروسافت کمک می‌کرد، روحیه کارمندان را نیز تقویت می‌کرد. گوتری دورانی که سود‌آوری سرویس ابری 40000 دلار در یک ماه افزایش یافته‌ بود را به عنوان دورانی هیجان‌انگیز در شرکت مایکروسافت به یاد می‌آورد.

شاید سرمایه‌گذاری روی پردازش ابری به‌عنوان مقداری تغییر رویه دیجیتال به نظر برسد ولی در حقیقت منجر به تغییراتی شامل دیتا سنترهای جدیدی که هر یک به اندازه یک هواپیما فضا می‌گیرند و کابل‌هایی که میلیو‌ها اطلاعات را جابه‌جا می‌کنند، شده است. آمازون، مایکروسافت و دیگر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ابری به شرکت‌ها اجازه می‌دهند که از این امکانات استفاده کنند. مثلا نت‌فلیکس می‌تواند فیلم‌ها را از طریق اینرنت بدون نیاز به ساخت‌وسازهای آنچنانی روی گوشی شما نمایش دهد.

در سال 2016 مایکروسافت فهمید که سرعت رشدش به اندازه‌ای نیست که از شرکتی مثل آمازون که در سال 12 میلیون دبیبلار از طریق فضای ابری درآمد دارد، جلو بزند. همه نگران این بودند که کسب‌وکار نرم‌افزاری شرکت سودآوری بیشتری نسبت به کسب‌وکار ابری داشته باشد. برای تمرکز بیشتر روی پردازش ابری، نادلا در عین ناباوری بسیاری از کارمندان قسمت ویندوز را به تیم‌های آفیس و آژور اضافه کرد. پس از آن رقابت مایکروسافت با آمازون بر سر فضای ابری به اوج خود رسید. طبق هر حرکت آمازون برای ارتقا و معرفی امکانات جدید، نادلا نیز یک گام برمی‌داشت که همین کار میلیون‌ها دلار برای خریدن دیتاسنترها و استارتاپ‌ها هزینه روی دست مایکروسافت گذاشت.

مایکروسافت در فروش هم از آمازون جا مانده بود. نادلا سیاست فروش شرکت براساس تعداد مشتریان و سرویس‌ها را حذف کرد. لایسنس‌ها پیچیده بودند و این حس را به مصرف‌کننده می‌دادند که تمدید آن مشکل است. 3000 مهندس به بخش فروش اضافه شدند که در جلسات برای مشتریان بزرگ کدهای ساده بنویسند. همکاری خوبی بین مهندسی و بخش فروش صورت گرفت تا همزمان با کمک به پیشرفت مایکروسافت، مشتریان نیز رضایت بیشتری داشته باشند. زمانی که یکی از اعضای تیم مهندسی به این تیم اضافه شد نادلا به شوخی به او گفت: "تو 10 سال مشغول گند زدن به آژور بودی و الان باید یه راهی برای فروشش پیدا کنی”

مایکروسافت درآمد آژور را هیچوقت اعلام نمی‌کند و نمی‌گوید که آیا سرویس درآمدزایی بوده یا خیر ولی تحلیلگران می‌گویند هر روز جایگاه این سرویس بهتر می‌شود. سهم این شرکت در بازار فضای ابری از 14 درصد در پایان سال 2017 به 17 درصد در پایان سال 2018 رسید در حالی که سهم آمازون در همان بازه روی 32 درصد ثابت ماند. یکی از سخنگویان آمازون هنوز ادعا می‌کند که این شرکت همچنان محبوب‌ترین ارائه‌ دهنده سرویس ابری است. یکی از مدیران سابق آمازون که ترجیح داده ناشناس بماند می‌گوید: "به سرویس پیش‌رو احترام بیشتری بگذارید. بله مایکروسافت پیشرفت‌های زیادی کرده ولی هنوز راه زیادی برای رسیدن به آمازون در پیش دارد.”

در نشستی که در ردموند برای مشخص کردن چشم‌انداز آینده آژور برگزار شد بیش از 20 نفر از مهندسان و مدیران شرکت WPP (شرکت بزرگ تبلیغاتی) حضور داشتند. نادلا در این جلسه بسیار شاداب ظاهر شده و به رئیس این شرکت مارک رید(Mark Read) خوش‌آمد گفته است. مارک رید از چالش‌های پیش‌روی کسب‌وکارش گفته سپس نادلا این‌گونه همکاری دو شرکت را توضیح داده: ” ما نمی‌خواهیم فقط برای شما یک نرم‌افزار تولید کنم که روی پلتفرم ما کار کند. ما می‌خواهیم شما را برای ساختن پلتفرم خودتان توانا کنیم.”

همه می‌دانستند که این می‌تواند نقطه ضعف آمازون باشد. شرکت جف بزوس همیشه در بسیاری از مشتریانش از جمله خرده‌فروشان و شرکت‌های سرگرمی‌محور ترس جمع شدن اطلاعات در سرورهای آمازون و استفاده از آن را ایجاد کرده است. یکی از مالکان شرکت‌های مشتری مایکروسافت می‌گوید:”مایکروسافت بسیار با سلیقه این کار را انجام می‌دهد البته آن‌ها هیچوقت نمی‌گویند که جف بزوس از داده‌های شما استفاده می‌کند و مشتریان‌ شما را هدف می‌گیرد. در زمان بالمر اوضاع سرویس‌دهی ابری جالب نبود ولی ساتیا واقعا با تاکید به این نکته که‘آیا می‌خواهید که شریک تکنولوژی شما به رقیب شما تبدیل شود؟’ عالی کار کرده است.”

مایکروسافت به‌تازگی با پنج خرده‌فروش قرارداد امضا کرده است: Albertsons، Gap،Kroger، Walgreens و والمارت. رودنی مک‌مولن(Rodney McMullen) رئیس شرکت کراگر که با کمک مایکروسافت در حال ساختن فروشگاه‌های مفهمی که قفسه‌های دیجیتال و تخفیف‌های مبتنی بر هوش مصنوعی دارند ومی‌خواهند با فروشگاه‌های Go آمازون رقابت کنند، می‌گوید "واقعا نمی‌توان گفت که چه کسی برای چه کسی کار می‌کند”. مهندسان مایکروسافت در دفاتر کراگر کار می‌کنند.

استراتژی نادلا باعث بدست آوردن فرصت‌هایی شده که برای همه بازیگران عرصه تکنولوژی وسوسه‌انگیزند. مثلا آمازون و گوگل مشغول تولید خودروهای خودران شدند در حالی که مایکروسافت به جای تمرکز روی آن شروع به توسعه‌ی هوش مصنوعی و ابزارهای آنالیز حیاتی برای فروختن‌ تکنولوژی خودران به شرکت‌هایی مثل BMW، نیسان و ولکس‌واگن کرد. مثلا شرکت BMW از تکنولوژی مایکروسافت برای ساخت یک دستیار صوتی درون‌ماشینی استفاده می‌کند. دستیاری که بتواند بجای پاسخ به "هی الکسا!” که شرکت آمازون ارائه می‌دهد، از "هی BMW ” استفاده کند. یعنی مایکروسافت به‌جای تلاش برای جا دادن برند خود در ماشین مغز و همه‌ی المان‌ها را در اختیار سازنده قرار می‌دهد که دستیار صوتی مخصوص به خود را تولید کند.

من واقعاً بین روزهای تعطیل مراسم شکرگذاری را دوست داشتم

شرکت مایکروسافت در بخش‌های غیرنرم‌افزاری موفق ظاهر شده است. مثلا آژور برای شرکت Chevron با آنالیز ترابایت‌ها داده کارهای مراقبتی را انجام می‌دهد. همچنین با کمک واقعیت افزوده در هولولنز مهندسان این شرکت از دفتر آن به صورت مجازی تجهیزات آن را در کیلومترها دورتر تعمیر می‌کنند. داده‌های جمع شده به افزایش کارآیی یک دریل‌کاری کمک می‌کند اما هدف اصلی آن جلوگیری از هرگونه آسیب جدی است. سباستین گس (Sebastian Gass) مدیر تکنولوژی شرکت توضیح می‌دهد: "یکی از مسؤولان مایکروسافت گفت :من از مشکل شما مطلع‌ام و تیمی برای حل آن تشکیل می‌دهم. و این دقیقا همان کاری بود که انجام شد.”

خود مایکروسافت اطلاعات سلامتی سرویس‌های خودش را در یک مرکز جمع‌آوری داده روی فضای ابروی آژور حفظ می‌کند. این سرویس پس از ایجاد شدن یک مشکل سریعاً به بخش مربوطه اطلاع می‌دهد و در مانیتورهایی اطلاعات حمله‌های امنیتی را به نمایش می‌گذارد. محافظت کردن از سیستم‌های آژور مثل بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها و دیگر سیستم‌ها برای تیم‌های مایکروسافت خسته‌کننده است. مثلا نایب رئیس بخش آژور روزهای بلک فرایدی را برای این سرویس کمی استرس‌زا می‌داند. برخلاف قبلا او این روز را در حال بررسی شبکه‌ی مایکروسافت می‌گذراند. "من واقعاً بین روزهای تعطیل مراسم شکرگذاری را دوست داشتم”

با وجود موفقیت مایکروسافت گزارش‌ها هنوز هم به نقاط ضعفی در مایکروسافت اشاره می‌کنند. مثلا محصولات و سرویس‌هایی مثل ایکس‌باکس، گیت‌هاب و لینکداین هنوز با هم هماهنگ نیستند و تقریبا از هم جدا کار می‌کنند.قمار بزرگی مثل هولولنز هنوز سال‌ها با کارآمد شدن فاصله دارد البته اگر به این مرحله برسد. و هنوز هم کسب‌وکارهای به جا مانده از مایکروسافت قدیمی آن‌طور که باید خارج از مایکروسافت کار نمی‌کنند.

هنوز هم کلاهبرداری‌های اینترنتی از ابتدای به وجود آمدن دامنه‌های دات کام وجود دارند. مایکروسافت باید قدرت خود را در جلوگیری از آن‌ها نشان دهد. مجله‌ی Vanity Fair در یکی از گزارش‌های خود به بررسی عملکرد مایکروسافت از معرفی ویندوز 95 که با حضور گیتس و بالمر بود تا دوران افول این شرکت پرداخته است. به تازگی که ارزش این شرکت از 1 میلیارد دلار عبور کرده، همه از داستان این شرکت الگوبرداری می‌کنند. مارک رید رئیس شرکت WPP می‌گوید: "اعتماد به نفس خوبی در مایکروسافت ایجاد شده است. مایکروسافت دوباره عالی شده است.”

یک مشکل در تحلیل بالا دیده می‌شود: مایکروسافت هیچوقت به طور مطلق عالی نبوده است. اگر نادلا توانسته است که موفق شود به‌خاطر تاثیرات قدیمی گیتس بوده است. تغییر مهمی رخ داده است. در دوران بالمر مایکروسافت قصد داشت ورژن اپلی از خود بسازد که عمدتاً با شکست روبه‌رو شد. مقابل هر آی‌پاد تبلت سرفیس، و مقابل هر آیفون، یک گوشی ویندوز فون رقابت می‌کرد. مایکروسافت می‌خواست که برای هرکس همه‌چیز باشد. در حال حاضر نادلا به مایکروسافت یاد‌آوری کرده که چه‌کسی است. اما روی بد داستان مشتریان می‌گویند که سرویس‌های ابری هنوز هم آن‌طور که باید در این شرکت جا نیفتاده است و اگرچه فرهنگ کارکنان حال حاضر پیشرفت کرده است ولی همچنان شرکت با بعضی جدل‌های درونی و رفتار‌های بد کارمندان دست‌ و پنجه نرم می‌کند. فقط در طول ماه پیش ایمیل‌های داخلی از کارمندان زن مایکروسافت به مسؤولان بالارتبه مبنی بر آزار و اذیت جنسی گزارش شده است. (نادلا البته گام‌های بلندی برای کم کردن این آسیب‌ها از طریق جلسات تمرینی مختلف و راه‌های مقابله با این معضل برداشته است)

اما نادلا همچنان قدرت‌های قدیمی مایکروسافت را بازگردانده است: بله همچنان همان چهارچوب مهندسی قدیمی وجود دارد و امپراتوری قدیمی همچنان جاه‌طلبی خود را حفظ کرده است. مدیران مایکروسافت همچنان از آینده این شرکت با هیجان صحبت می‌کنند و صحبت‌های زیادی حول محصولات ابری این شرکت مثل دیتابیس آژور برای PostgreSQL، Power BI و دینامیکس 365 وجود دارد. آن‌ها تجارتی سودآور و خسته‌کننده دارند اما برای مایکروسافت "سودآور و خسته‌کننده” همان معنی "سودآور” را می‌دهد.

در ردموند مایکروسافت از پروژه‌های بازسازی مختلف پر شده است. نادلا توضیح داده که دیگر تمام تمرکز مایکروسافت روی میراث مایکروسافت قدیمی نخواهد بود. چیزی که مایکروسافت در آن بهتر شده حرفه‌ای بودن است.

مایکروسافت از یک بحران گذر کرده است اما همچنان به ارزش‌های خود وفادار مانده است. نادلا می‌گوید:”اگر شما پیوسته در حال تغییر خودتان باشید موفق نخواهید شد. ما از اشتباهاتمان در گذشته درس گرفته‌ایم. ما نمی‌توانستیم شرکتی باشیم که ناگهان برای موفقیت دست به هر کاری بزند و چون موفق شده کار دیگری انجام دهد زیرا این کار نتیجه نخواهد داد.”