نگاهی به اسناد منتشر شده درباره ایران در اوراق پانامایی

به گزارش «تابناک» روز گذشته و در پی انتشار حجم عظیم از اطلاعات درز کرده از سوی شرکت پانامایی موساک فونسکا، بسیاری انتظار آن را داشتند که نام ایران نیز در این اسناد ذکر شود و حتی برخی از خبرگزاری های خارجی مستقیما نام محمود احمدی نژاد را نیز در این میان ذکر کردند.

به عنوان نمونه وب سایت فارسی زبان «دویچه وله» و همچنین بخش فارسی زبان خبرگزاری فرانسه سخن از رد پای محمود احمدی نژاد در اوراق پانامایی کرد. این خبر گذاری به نقل از روزنامه زوددویچه آلمان نوشت: در این اسناد، نام اشخاصی به چشم می‌خورد که گرفتار تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا بوده‌اند. ایران برای معاملات نفتی جهانی خود از شرکت دولتی برای دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌کرد. همانطور که یکی از کارمندان شرکت موساک فونسکا گفته، محمود احمدی‌نژاد صاحب شرکتی بوده که با موساک فونسکا در ارتباط بوده است.

اما واقعیت در مورد ایران و رد پای احمدی نژاد در اسناد افشا شده از موساک فونسکا چیست؟

شرکت پتروپارس و لیست سیاه

بر اساس آن چه نهاد مستقل ICIJ که از ابتدای در جریان افشاگری های موساک فونسکا قرار داشته و جریان اصلی را در خبر رسانی در این زمینه بر عهده دارد، آنچه در این اسناد درباره ایران وجود دارد مروبط به تحریم های ایالات متحده است.

آنگونه که اسناد نشان میدهد برای سالهای متمادی شرکت موساک فونسکا با ثبت شرکت های واسطه ای بوده است که این شرکت ها از سوی بسیاری از کشورها از جمله ایران و کره شمالی برای دور زدن تحری ها مورد استفاده قرار گرفته است. آنچه در اسناد پانامایی در مورد ایران وجود دارد (تا زمان نوشتن این خبر) مربوط به شرکت پتروپارس است. متنی که در ادامه می آید، عینا آن چیزی است که ICIJ درباره ایران و پتروپارس از اسناد پانامایی منتشر کرده است:

ارتباط میان موساک فونسکا و شرکت پتروپارس از سال 1998 تقریبا 20 سال بعد از انقلاب ایران آغاز شد. زمانی که موساک فونسکا با پتروپارس در ویرجین آیلند انگلستان – یکی از بهشت های مالیاتی و پول شویی – همکاری میکند.

شرکت پتروپارس در دید رصد کنندگان سیاست ایران به عنوان واسطه ای میان شرکت های خارجی وزارت نفت ایران بوده است. این شرکت همچنین با در اختیار داشتن نمایندگی ها و دفاتری در دبی و لندن یکی از عاملان اصلی توسعه میادین گازی با درآمد میلیارد دلاری پارس جنوبی بوده است.

سه سال قبل از آنکه موساک فونسکا شروع به کار برای پتروپارس کند، بیل کلینتون ایران را به عنوان کشوری حامی تروریسم و خواهان تسلیحات کشتار جمعی معرفی کرده و شرکت های آمریکایی را از مبادلات نفتی با ایران منع کرد. شرکت موساک فونسکا که مشمول قوانین ایالات متحده نبود، به پتروپارس کمک کرد که سهم خود را در سرمایه گذاری شرکت نفتی مستقر در تهران در سال 1998 ایفا کند.

ارتباط پتروپارس با دولت ایران طی سال 2001 و زمانی که مقامات ایرانی اعضای هیئت مدیره را به جرم تخطی از قانون در عقد قرارداد های پرسود گازی متهم کردند، بیش از همیشه در مرکز توجه قرار گرفت.

اما این شرکت تا سال 2010 همچنان یکی از مشتریان موساک فونسکا بوده است، یعنی تا زمانی که «جورجن موساک» یکی از بنیانگذاران این شرکت متوجه میشود که آدری دفتر اصلی این شرکت در ویرجین آیلند جزو لیست سیاه OFAC – دفتر کنترل دارایی های خارجی ایالات متحده – قرار گرفته است. بعد از این بود که ارتباط با پتروپارس قطع میشود.

موساک طی ایمیلی که در این رابطه ارسال میکند مینویسد: این اقدام – ارتباط با پتروپارس – خطرناک است. همه آگاه هستند که سازمان ملل تحریم هایی را علیه ایران وضع کرده است و مسلما ما خواهان کسب و کار با نظام و افراد این کشور نیستیم. نه بخاطر OFAC بلکه بخاطر اصول خود... . باید بی درنگ یک پرچم قرمز بر افراشته شود.

موساک فونسکا در اکتبر 2010 از عمل کردن به عنوان عامل پتروپارس دست میکشد. موساک دفتر لندن را به دلیل رسیدگی به تشریفات اداری پتروپارس سرزنش میکند و این دفتر را به خاطر در نظر نگرفتن اقدامات امنیتی پیشینی – بررسی وضعیت و هویت مشتریان برای اطمینان از فعالیت های آن ها – بازخواست میکند.

در اوایل سال جاری OFAC و ایالات متحده – طبق توافق هسته ای – پتروپارس و دیگر شرکت های نفتی تحت کنترل ایران را از لیست سیاه خارج کرد.

این تمام آن چیزی است که ICIJ در مورد ایران در اسناد منتشر شده آورده است و چیزی بیش از این در دسترس نیست. همانگونه که مشخص است جز نام شرکت پتروپارس هیچ نام دیگری در این میان ذکر نشده، نه نام محمود احمدی نژاد و نه هیچ شخص و بنگاه دیگری. حتی در فهرست کشورهایی که اسناد فساد مالیاتی در آنها در پایگاه اینترنتی ICIJ آمده نام کشور ایران نیز به چشم نمیخورد.

آنچه که مروبوط به پتروپارس میشود نیز تماما مربوط به بحث تحریم ها و دور زدن آنها است و نه فساد مالیاتی. البته دلیل آن هم به نظر واضح است. تا پیش از این هیچ سیاستمدار یا میلیونر ایرانی در ایران برای دارایی های گزاف خود مالیاتی کهکشانی پرداخت نمیکرده است که نیازی به فساد مالیاتی و مخفی سازی دارایی های خود داشته باشد!