نوروز جشنوارهای بهاری است که از ۲۰ تا ۲۲ مارس در کشور آذربایجان برگزار میشود و مردم تولد دوباره طبیعت را جشن میگیرند. این جشنواره در کشورهای آسیای مرکزی برپا میشود و با اینکه هدف اصلی آن یکسان است (آغاز سال نو بهعنوان نشانهای برای یک شروع جدید)، اما آداب و سنتهای آن از هر کشوری به کشوری دیگر متفاوت است. مردم گرجستان اعتقاد دارند که باید به مناسبت سال نو، اشتباهات بخشیده شده و کینهتوزیها کنار گذاشته شود و هیچ دشمنی بین همسایهها و دوستان وجود نداشته باشد.
جشن نوروز بهانهای به مردم برای مرتب و تمیز کردن خانه میدهد و به قول ما ایرانیها، خانهتکانی میکنند. خرید لباس نو نیز از مراسمهای این جشن به شمار میرود. جالب است بدانید خیلی از جشنهای عروسی نیز در همین ایام برگزار میشود. مهمترین بخش این جشنواره همانند اکثر جشنهای مردم آذربایجان، به غذا و خوراکیهای خوشمزه مربوط است، به نحوی که به کودکان، شیرینی میدهند و میزها را با خوراکیهای سنتی و تزیینات زیبا نظیر تخممرغ رنگی، شمع، سبزه گندم (به نشانه آغاز بهار) میچینند. طبق یک باور قدیمی، میزی که مملو از غذا باشد، فراوانی و نعمت وافر در سال آینده را تضمین خواهد کرد. زنان آذربایجانی در طول تعطیلات نوروز، شیرینیها و نانهای زیادی را در خانهها تهیه میکنند و میزهایی میچینند که بیش از ۷ نوع غذای متفاوت در آن وجود دارد.
اما این همه ماجرا نیست و یکی از هیجانانگیزترین بخشهای نوروز برای کودکان و بزرگسالان، پریدن از روی آتش است که قدمت آن به دوران زرتشتیان برمیگردد (بیش از ۲۵۰۰ سال). در واقع این همان چهارشنبهسوری است که در آخرین سهشنبه قبل از نوروز جشن برگزار میشود و مردم دور آتش پایکوبی میکنند و هفت بار از روی آتش میپرند. به عبارتی با این پریدن، از آتش انرژی میگیرند و بیماری و مرگ را از خود دور میکنند. این جشنواره که به مدت ۵ روز تعطیل عمومی در آذربایجان است، اهمیت زیادی برای مردم دارد و یونسکو آن را بهعنوان بخشی از میراث فرهنگی ناملموس این کشور به رسمیت شناخته است.
عید قربان به یاد قربانی کردن حضرت ابراهیم برای خدا در اواخر ماه ذیالحجه برگزار میشود و در این مراسم شتر یا بزی را قربانی میکنند. این مراسم در آذربایجان با عنوان «قربان بایرام» شناخته میشود.
جشن رمضان که نام بینالمللی آن، عید فطر است، بعد از یک ماه روزهداری جشن گرفته میشود. اعضای خانواده و دوستان در آذربایجان به این مناسبت به هم هدیه و شیرینی میدهند. این جشن دو روز طول میکشد و مردم برای دعا به مساجد میروند و به یکدیگر عید را تبریک میگویند.
روز زن هر سال در هشتم مارس در سراسر دنیا برگزار میشود و مردم آذربایجان نیز آن را جشن میگیرند. در این روز فیلمها و نمایشهایی درباره مسائل زنان پخش میشود و فعالیتهایی نظیر کارگاههای آموزشی نیز بخشی از این مراسم را تشکیل میدهد.
۱۵ ژوئن در کشور آذربایجان تعطیل رسمی است و به قدرت رسیدن حیدر علیاف به سمت رهبری کشور را گرامی میدارند. حیدر علیاف، باعث تغییرات مهم اقتصادی و اجتماعی مردم شد و مهمتر آنکه کیفیت زندگی مردم را ارتقا داد و کشور را به ثبات رساند. در واقع در سال ۱۹۹۳ این کشور با بحران شدیدی روبهرو شد که میتوانست منجر به یک جنگ داخلی شود، مردم از حیدر علیاف درخواست کردند به باکو بیاید و قدرت را به دست بگیرد. در ۱۵ ژوئن ۱۹۹۳ او به قدرت رسید و از سال ۱۹۹۸ این روز را بهعنوان روز ملی نجات مردم آذربایجان جشن میگیرند.
جشنواره بینالمللی جاز باکو هر سال میزبان کنسرتهای مختلفی از نوازندگان و گروههای موسیقی کشورهای مختلف است. هنرمندان جاز از کشورهایی نظیر گرجستان، آمریکا، پرتغال، ایتالیا، آلمان، روسیه و کانادا در این جشنواره به اجرای زنده میپردازند. این جشنواره بینالمللی مهمترین جشنواره باکو به شمار میرود که همه ساله در ماه اکتبر در این شهر برگزار میشود و مردم علاقهمند آذربایجان به موسیقی و بهخصوص موسیقی جاز، در آن شرکت میکنند.
در اولین شنبه نوامبر، جشنواره انار در شهر گوچی آذربایجان برگزار میشود و یکی از جشنوارههای پرطرفدار و دوستداشتنی کشور به حساب میآید. این جشن دو روزه با حرکت دسته جمعی گروههای رقصنده و موسیقی آغاز میشود. در طول این روز، شرکتکنندگان میتوانند از نمایشگاه تولیدات انار دیدن کرده و در مراسم افتتاحیه انار شرکت کنند.
علاوه بر نمایش آثار دستساز مختلف از انار، کنسرتی هم با حضور هنرمندان محلی برگزار میشود و به لطف فعالیتهای مختلف نظیر اجرای گروههای هنری و رقابتهای جذاب، تجربهای فوقالعاده را برای بازدیدکنندگان رقم میزنند. برگزاری این مراسم در گوچی به این دلیل است که بیش از ۴ هزار هکتار از اراضی این منطقه به زیر کشت انار میرود و تا ۵۰ هزار تن محصول انار هر سال از این منطقه برداشت میشود.
در جشنواره تابستانی رنگها در آذربایجان، صدها نفر از مردم با پاشیدن رنگ به یکدیگر این مراسم را در منطقه فوقالعاده زیبای گوبا (Guba) جشن میگیرند. این جشنواره مشهور ریشه در جشن هندی هولی دارد که هر سال در اولین روز از بهار برگزار میشود. همه اقشار مردم به خیابانها میآیند و آب رنگی و پودر نقاشی به هم پرت میکنند. مردم زیادی از اقصی نقاط کشور خود را به این مراسم میرسانند و حتی گردشگران نیز برای حضور در این جشنواره مهیج لحظهشماری میکنند. ماهیت این جشن مبتنی بر پیروزی خوبی بر بدی است، جشن عشق و بدرود با زمستان نیز به حساب میآید.
شورای ملی آذربایجان روز ۲۸ ام ماه می سال ۱۹۱۸ به ریاست محمت امین رسولزاده در شهر تفلیس گرجستان، استقلال جمهوری آذربایجان را اعلام کرد. این جشن از سال ۱۹۹۰ میلادی بهعنوان یک عید رسمی برای کشور آذربایجان و مردمانش شناخته شده است و در این روز اهالی باکو به خیابان میآیند، کارناوال راه میاندازند و استقلال کشورشان را جشن میگیرند.
جشنواره غذای باکو هر سال در ۲۳ نوامبر شروع میشود و تا بیست و ششم همین ماه ادامه دارد. در این مراسم انواع غذاهای محلی آذری به نمایش درمیآید و بازدیدکنندگان میتوانند طعم غذاهای محلی و سنتی آذربایجان را بهصورت رایگان امتحان کنند. اجرای زنده خوانندگان معروف و سایر فعالیتهای سرگرمکننده نیز اوقات لذتبخشی را برای هر شرکتکنندهای فراهم میکند.