یک شرکت دانش بنیان مسقر در دانشگاه تهران موفق به ساخت سامانه مدیریتی تخمین خسارت زلزله مبتنی بر GIS برای استفاده ستاد مدیریت بحران شده است.
به گزارش آی تابناک : به گفته بسیاری از کارشناسان و مسئولان، مناطق مختلف کشورمان در بخش مدیریت بحران حوادث غیرمترقبه از جمله زلزله با وجود اقدامات پراکنده و جزیره ای انجام شده، به طوراساسی با چالش های جدی روبرو است.
حتی برخی معتقدند وقوع زلزله ای به بزرگای 7 ریشتر در کلان شهری همچون تهران، خسارات و اختلالات اساسی در بسیاری از زیرساخت های اساسی شهر به دنبال خواهد داشت و علاوه بر آن، به دلیل نبود اطلاعات لازم به درستی نمی توان پیش بینی کرد که در مناطق مختلف شهر چه اتفاقی خواهد افتاد و چه میزان از جمعیت دچار مشکل می شوند لذا خدمات رسانی به مناطق دچار بحران نیز با مشکلات مواجه خواهد شد.
گاه مشاهده شده است که با وقوع یک زلزله به ویژه در شب، پس از گذشت ساعت ها از وقوع آن، اطلاعات مرتبط شامل شتاب زلزله، میزان خسارت و تلفات ناشی از آن از سوی دست اندرکاران اعلام می شود.
کارشناسان معتقدند که چرخه مدیریت بحران شامل مراحل 'پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی و بازتوانی' است و بی توجهی در هر کدام از بخش‌ها می‌تواند به اختلال و ناهماهنگی در سایر بخش ها منجر شود، مروری گذرا به برخی زلزله های اخیر از جمله زلزله کرمانشاه، کرمان و تهران، می تواند به ما نشان دهد که اصلی ترین چالش‌های و مشکلات در مدیریت بحران در کشور مربوط به کدام بخش است.
لذا داشتن یک سامانه اطلاعاتی از چگونگی بافت مناطق مختلف جغرافیایی، میزان مقاومت سازه های شهری و میزان جمعیت به طور حتم یکی از ضعف های مدیریتی در مراحل مختلف چرخه مدیریت بحران محسوب می شود.
سامانه ای که یک شرکت دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران مدتی است در ابتکاری جالب موفق به طراحی و ساخت نمونه ای از آن شده است.
علی سیف پور مدیر عامل این شرکت دانش بنیان در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا، با بیان این که این سامانه بر پایه تهیه یک نقشه دقیق جغرافیایی از منطقه استوار است، افزود: در سامانه جی آی اس (GIS) با استفاده از نقشه های هوایی موجود و همکاری سازمان های مهندسی شهرها و استان ها، ضمن تهیه اطلاعات جغرافیایی دقیق به وسیله پهباد، لایه های مختلف بافت جمعیتی در کنار چگونگی سازه های بناهای شهری به آن اضافه شده است، به طوری که وضعیت سازه ها به لحاظ ساخت، مصالح و و طول عمر بررسی شده و رتبه یک تا 26 به آن داده می شود.
وی گفت: این سامانه در واقع یک متد تخمین خسارت است که به ما می گوید اگر در منطقه ای با شتاب ایکس زلزله رخ دهد چه تعداد از این ساختمان ها با چه گرید یا درجه ای خراب می شوند، لذا ما در لحظات اولیه بعد از زلزله یعنی کمتر از 30 دقیقه یک نقشه از تخریب ها و میزان خسارات وارده خواهیم داشت و دیگر نیازی به پرواز بالگردها نخواهد بود.
سیف پور با بیان این که این سامانه با مدیریت دانشگاه مالک اشتر و همراهی سه شرکت دیگر طراحی شده است و تنها مشتری آن می تواند دولت باشد، گفت: مدت ها از طراحی این سامانه می گذرد اما به کار گیری آن امسال از سوی چند استان کشور از جمله سمنان و گیلان برای استفاده و اجرا مورد توجه و موافقت مسئولان قرار گرفته است.
این فعال حوزه دانش بنیان افزود: البته همین میزان استقبال از سامانه تخمین زلزله نیز کفایت می کند چراکه اگر در این دو استان راه اندازی شود و مسئولان با ویژگی های مطلوب آن آشنا شوند، باقی استان ها نیز ناخودآگاه به سمت استفاده از آن و یکپارچه سازی حرکت خواهند کرد.
وی در خصوص نحوه نصب و راه اندازی و اجزای اصلی سامانه تخمین خسارت طراحی شده از سوی این شرکت دانش بنیان، با بیان این که این سامانه متشکل از یک شتاب نگار زلزله، دکل مخابراتی و پهپاد است، گفت: ما ابتدا یکسری نقاط را در منطقه مورد نظر مشخص و شتاب نگار را در سطح زمین نصب می کنیم و یک باتری خورشیدی روی آن می گذاریم.
وی ادامه داد: پس از آن در منطقه یک دکل مخابراتی و یک سامانه انتقال اطلاعات روی باند گیگا نیز نصب می کنیم که البته این سامانه به هیج جا از جمله مخابرات، اداره برق یا مرکز ژئوفیزیک متصل نیست و به طور کامل مستقل عمل می کند.
سیف پور با بیان این که این دستگاه شتاب نگار یا هشدار سریع برای نخستین بار در کشور از سوی این شرکت دانش بنیان طراحی شده است، افزود: این دستگاه تا چند ثانیه بعد از وقوع زلزله در یک کانون، می‌تواند تا شعاع مشخصی را از احتمال وقوع موج مخرب زلزله مطلع و با خبر کند.
وی با بیان این که وقوع زلزله با دو موج P و S همراه است که یکی با فاصله کمی دیرتر از دیگری به وقوع می‌پیوندد، به نحوه کار این دستگاه شتاب نگار پرداخت و گفت: این دستگاه از فاصله 20 کیلومتری بعد از وقوع زلزله در کانون، می‌تواند به مدت 4.5 تا 22 ثانیه در فاصله 70 کیلومتری سامانه هشدار سریع را فعال نماید.
این فعال فناور با تاکید براین که دستگاه شتاب نگار سامانه تخمین خسارت زلزله طراحی شده در مقایسه با شتاب سنج سامانه ژئوفیزیک دانشگاه تهران که بیشتر در تعیین کانون لرزه کاربرد دارد، بسیار دقیق تر است، با ذکر مثال و توضیح بیشتر به ویژگی دستگاه شتاب نگار پرداخت و با اشاره به یک زلزله در 400 کیلومتری مکزیکوسیتی پایتخت کشور مکزیک گفت: اندازه شتاب کنار در مرکز زلزله 150 سانتیمتر در مجذور ثانیه بود در حالی که در برخی مناطق در طول این زلزله گاه به 18 سانتیمتر و گاهی نیز حتی 5 سانتیمتر بود.
وی افزود: میزان شتاب اندازه گیری شده در شهر مکزیکوسیتی نیز به دلیل نوع بستر و ساختاری که زیر شهر از آن برخوردار است، 170 سانتیمتر در مجذور ثانیه بوده است، یعنی میزان شتاب وارده به شهر مکزیکوسیتی در فاصله 400 کیلومتری زلزله، از کنار کانون زلزله بیشتر بوده است.
«منظور از شتاب یعنی اینکه شما ممکن است در خودرو با سرعت 200 کیلومتر در یک اتوبان در حال حرکت باشید اما هیچ نیرویی به شما وارد نمی شود اما اگر ترمز کنید شما شتاب را حس خواهید کرد و این شتاب مخرب است»
سیف پور با اشاره به این که یک شتاب نگار شتاب را حس می کند و شتاب در فواصل طولانی از بین می رود مگر جاهایی که اثر ساختگاه در زمین داشته باشد، افزود: به عنوان مثال بین موتور و بدنه ماشین دسته موتور قرار دارد که از ورود لرزش های موتور به ماشین جلوگیری می کند، لذا دسته موتور کار ساختگاه را می کند.
این فعال حوزه فناور گفت: ممکن است وجود یک ساختگاه در زمین یک زلزله را کمتر از حد معمول نشان دهد به طوری که با وقوع یک زلزله در یک شهر برخی نقاط تخریب و برخی نیز هیچگونه آسیبی نمی بینند، که این امر صرفا به خاطر اثرات پی ساختمان نیست بلکه به دلیل وجود ساختگاه های متشکل از پی سنگ های محکم در عمق زمین است که البته این وضعیت با نصب دستگاه شتاب نگار به صورت دقیق اندازه گیری می شود.
وی در ادامه اظهار کرد: در واقع این سامانه یک متد تخمین خسارت است که می گوید اگر در منطقه ای زلزله ای با شتاب ایکس رخ دهد، چه تعداد از ساختمان های منطقه با چه گریدی دچار تخریب می شوند، ما در لحظات اولیه بعد از زلزله یعنی کمتر از 30 دقیقه یک نقشه از تخریب ها و شکست در منطقه خودمان داریم و نیازی نیست با بالگرد ارتش پرواز و منطقه را رصد کنیم.
سیف پور گفت: با ورود اطلاعات به این سامانه در طول دو تا سه سال که به طور معمول برای هر استان دو تا سه سال زمان می برد و سرشماری انجام می شود با تخمین بسیار خوبی می توان تخمین خسارت کرد.
وی افزود: لذا بی درنگ پس از وقوع یک زلزله و بعد از تهیه نقشه تخریب با استفاده از پهپادها که مسیر حرکت آنها در شبانه روز با کامپیوتر مشخص شده و مناطق دچار تخریب در نقشه نقطه گذاری کرده و روی نقشه به مدیر بحران نشان داده می شود، سایر اطلاعات سازه ای و جمعیتی نیز به پیوست و برای مدیریت بحران آماده می شود که این نقشه به 'چشم' مدیریت بحران برای تخصیص منابع نظیر آتش نشانی و نیروهای امدادی تبدیل می شود.
وی در ادامه با بیان این که البته از این سامانه در قسمت اسکن و عکسبرداری می توان استفاده های دیگری نیز داشت، گفت: ما هر 15 روز یکبار تمام مناطق را اسکن می کنیم که بعد از بحران بتوانیم اختلاف دو جای خراب و سالم را تشخیص دهیم، به عنوان مثال به راحتی می توان تعیین میزان خسارات وارد شده به زمین های کشاورزان را در اثر سیل و سایر حوادث غیرمترقبه را برای پرداخت خسارت به کشاورزان از طریق این سامانه اندازه گیری کرد. یا این که می توان میزان برداشت غیرمجاز از جنگل ها را که چک کردن آن از طریق دستی و نیروی انسانی دشوار است، از طریق این سامانه انجام داد.
این فعال فناور در خصوص دیگر قابلیت های این سامانه مدیریتی در زمان وقوع بحران اظهار کرد: عملیات امداد و نجات را نیز می توان با استفاده از ورود اطلاعات مردم در سامانه‌های اندروید و IOS به شکل توزیع‌شده انجام داد.
وی با بیان این که این شرکت دانش بنیان از سال ها قبل به کار طراحی و تولید تجهیزات زلزله‌نگاری در داخل کشور مشغول است، یکی از مشکلات حوزه دانش بنیان را کم رغبتی مسئولان دولتی به خرید تجهیزات ساخته شده از سوی این شرکت دانست و گفت: متاسفانه بسیاری از کارشناسان خرید به دلایلی چه بسا شخصی، محصولات سایر کشورها را برای خرید پیشنهاد می دهند و این از اصلی ترین معضلات مبتلا به شرکت های دانش بنیان است.
منبع : ایرنا
روی خط سایت ها
ارسال نظر
فیلم
جدیدترین اخبار