با توجه به رشد روزافزون بحرانهای طبیعی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که ناشی از مسايل جوی و زیست‌محیطی یا چالش‌های سیاسی دولت‌ها و بحرانهای مالی جهانی است و از سوی دیگر رشد روزافزون امکانات و سرمایه‌های انسانی، می‌طلبد که برای مدیریت بحران‌ها و حفظ سرمایه‌های انسانی و اجتماعی از روش‌های نوین مدیریت بهره‌مند شویم.
به گزارش آی تابناک : با توجه به رشد روزافزون بحرانهای طبیعی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که ناشی از مسايل جوی و زیست‌محیطی یا چالش‌های سیاسی دولت‌ها و بحرانهای مالی جهانی است و از سوی دیگر رشد روزافزون امکانات و سرمایه‌های انسانی، می‌طلبد که برای مدیریت بحران‌ها و حفظ سرمایه‌های انسانی و اجتماعی از روش‌های نوین مدیریت بهره‌مند شویم.
فرایند برنامه‌ریزی مدیریت بحران و نقش فناوری اطلاعات در آن:
1. ایجاد هماهنگی و یکپارچه‌سازی تمامی سازمان‌ها و نهادهایی که به‌نحوی از انحا در اجرای مدیریت بحران نقش خواهند داشت.
2. جمع‌آوری، سازماندهی و تحلیل اطلاعات در مورد سوابق کامل بحرانهای قبلی، تحلیل و ارزیابی بحران‌ها، تجربیات کسب‌شده، بررسی و ریسک‌های احتمال و شیوه‌های مبارزاتی احتمالی، مطالعه شرایط از هر نظر، که ستاد مبارزه با بحران باید اطلاعات خود را در قالب سیستم‌های اطلاعاتی منسجم به شکل بانک‌های اطلاعاتی یکپارچه و شبکه‌ای سازماندهی و ذخیره‌سازی کند.
در مورد بحران‌هایی که احتمال وقوع آنها زیاد است، ستاد مبارزه با بحران موظف است با استفاده از GIS, GPS, ES وOIS همه نشانه‌ها و علايم اولیه بحران‌ها را شناسایی، ارزیابی و تجزیه تحلیل کند.
3. تعیین و تدوین خط‌مشی‌ها، استراتژی‌ها، برنامه‌ها و طرح‌های جامع مدیریت بحران
4. سازماندهی و توزیع منابع انسانی و مادی
فرایند مهار بحران و بازگشت به وضعیت عادی:
1. کنترل و نظارت عملیات: با استفاده از ICT و سیستم‌های هم‌اندیشی از راه دور(Teleconferen cing) می‌توان از هر نقطه‌ای بحران را مدیریت و کنترل کرده و در هر لحظه‌ای تصمیمات جدیدی را اتخاذ کرد.
2. پیشگیری از سوء‌استفاده‌های قانونی:
می‌توان با استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی اسناد اداری (DIS) و GIS جلوی این معضل را گرفت.
3. امداد و نجات:
می‌توان با استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته چونTPS ها همه اطلاعات پشتیبانی از مهار بحران را ذخیره و تجزیه و تحلیل کرده و به‌عنوان چراغ راهنمای امدادرسانی و نجات مورد استفاده قرار داد.
مولفه‌های سیستم‌های سامانه تصمیم‌گیری مدیریت بحران :
1. زیرساخت ارتباطی مانند ماهواره‌ها، شبکه‌های اختصاصی مجازی و ...
2. پایگاه داده یا سامانه مدیریت پایگاه داده (DBMS)
3. سامانه جمع‌آوری و نمایش اطلاعات مانند تلفن‌های همراه، رایانه‌های جیبی و شخصی
4. سامانه پردازش و یکسان‌سازی مانند تکنولوژی XML
معرفی نرم‌افزارهای سیستم‌های مدیریت بحران
1. نرم‌افزار SAHANA
این نرم‌افزار از جمله نرم‌افزارهایی است که به‌طور رایگان در اختیار قرار دارند و همه نه‌تنها می‌توانند از آن استفاده کرده بلکه می‌توانند آن را توسعه داده و بهبود بخشند. این نرم‌افزار تحت وب طراحی شده است و هدف آن ارایه امکانات اطلاعاتی به مدیران بحران در سطوح و فعالیت‌های مختلف است تا به کمک آن بتوان بخشی از مسايل مربوط به ناهماهنگی‌هایی که در هنگام بحران وجود دارد، حل کرد.
مهم‌ترین مواردی که در این نرم‌افزار سیستم اطلاعاتی می‌توان یافت، عبارتند از: مدیریت مفقودان، مجروحان، آسیب‌دیدگان، افراد داوطلب، اسکان‌های موقت، کمک‌های مردمی و مانند آنها.
این نرم‌افزار تاکنون در بحرانهای زیر مورد استفاده قرار گرفته است:
- سونامی در سریلانکا در سال 2005
- زلزله پاکستان در سال 2005
- زمین‌لرزه سال 2006 در فیلیپین
- زلزله جاوا در اندونزی در سال 2006
این نرم‌افزار را می‌توان به‌صورت رایگان از سایت زیر دریافت کرد: http://WWW.sahana.IK/node/11
2. نرم‌افزار E-team
ساختار این نرم‌افزار بر مبنای فازهای چهارگانه مدیریت بحران است و امکان مدیریت و برنامه‌ریزی همه فازها را فراهم می‌کند.
- پيش از وقوع بحران: برنامه‌های آمادگی و پیشگیری و تنظیم اطلاعات و تمرین‌ها
- هنگام وقوع بحران: مقابله و مدیریت از نظر آگاهی از شرایط موجود، دسترسی و جمع‌آوری اطلاعات کلیدی، ارزیابی خسارات و تلفات، اطلاع‌رسانی و فراخوانی نیروهای انسانی مورد نیاز.
- بازسازی
- بازگشت به حالت عادی
ابزارهای موجود این نرم‌افزار: گزارش و ردگیری سوانح، گزارش وضعیت لحظه به لحظه سانحه، مرکز اطلاع‌رسانی و مخابرات، مدیریت منابع و امکانات، برنامه‌ریزی، گزارش‌گیری در مورد زیرساخت‌های حیاتی، مدیریت نیروی انسانی، جمع‌آوری و توزیع اطلاعات حساس، مدیریت بازسازی
این نرم‌افزار تاکنون در بحرانهای زیر مورد استفاده قرار گرفته است:
- واقعه 11 سپتامبر در نیویورک
- توفان‌های چارلی، ایوان، فرنسیس، سونامی در آسیا، خاموشی تابستان 2003، آتش‌سوزی جنگل‌ها در آریزونای آمریکا
برای اطلاعات بیشتر در مورد این نرم‌افزار به سایت زیر مراجعه کنيد:
http://WWW.eteam.com/index.html
بازی‌های رایانه‌ای مرتبط با مدیریت بحران
دفتر استراتژی بین‌المللی کاهش خطرات طبیعی بحرانهای سازمان ملل (ISNDR) بازی کامپیوتری را طراحی و در اینترنت قرار داده است که علاقه‌مندان می‌توانند آن را به‌صورت آنلاین بازی کرده و در عین حال که تفریح می‌کنند، با خطرات و همچنین نحوه مدیریت آنها نیز آشنا شوند.
این بازی مبتنی بر سناریوهای مختلف است که هرکدام از آنها 10 تا 20 دقیقه طول می‌کشد. گروه هدف این بازی بچه‌های بین 9 تا 16 سال است، ولی هرکس می‌تواند از آن بهره ببرد. این بازی به بچه‌ها نحوه ساختن روستاها و شهرهای مقاوم در برابر انواع مخاطرات طبیعی مانند سیل، زلزله، سونامی و غیره را یاد می‌دهد. شما می‌توانید به این بازی از طریق سایت www.stopdisastergame.org دسترسی پیدا کنید.
مطالب فوق از مجله اینترنتی مدیریت بحران و سوانح برداشته شده و آدرس آن در ذيل مي‌آيد:
http://www.disasterman.blogfa.com/post-30.aspx
http://mojepishro.net
جمع‌بندی و پیشنهادها
باتوجه به مطالب فوق، ملاحظه شد که سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی به چه میزان می‌توانند در همه مراحل فرایند مدیریت بحران نقش سازنده ایفا کنند بر این اساس پیشنهاد می‌شود دست‌اندرکاران مدیریت بحران کشور، به‌خصوص وزارت کشور و سازمان مدیریت بحران کشور و استانداری‌ها نسبت به موارد ذیل اقدام کنند.
1. توسعه زیرساخت‌های ارتباطی استان‌ها به روش‌های گوناگون و متنوع اعم از ماهواره‌ها، فیبر نوری و فرکانس‌های رادیویی
2. تهیه سیستم‌ها و بانک‌های اطلاعاتی جامع، یکپارچه، بهنگام و دقیق از همه موارد و مسايل با ستاد مدیریت بحران استان‌ها و کشور
3. راه‌اندازی مراکز امن داده در چند منطقه از کشور و نگهداری اطلاعات مهم مردم استان‌های کشور در این مراکز به‌صورت دیجیتالی
4. ایجاد اتاق مدیریت بحران به‌صورت کاملا مکانیزه و امن و چندرسانه‌ای با امکانات ارتباطی مختلف در استان‌ها
5. تهیه و تولید نرم‌افزارهای کاربردی مرتبط با سیستم مدیریت بحران که در قبل به آن اشاره شد.
6. تدوین دوره‌‌های آموزش عمومی و تخصصی ویژه اعضای ستاد مدیریت بحران استان‌ها، دستگاه‌های اجرایی مرتبط و اقشار مختلف مردم براي استفاده از نرم‌افزارها، سخت‌افزارهای آموزشی مرتبط
7. تهیه و تولید بازی‌های رایانه‌ای مرتبط با بحرانهای مختلف به شکل بومی‌شده و در سطوح متفاوت و در اختیار گذاشتن آنها در ميان دانش‌آموزان، دانشجویان، مدیران و ...
8. تهیه نرم‌افزارهای شبیه‌سازی بحران‌ها و انجام مانورهای مرتبط با آنها براي آمادگی مبارزه با بحران
9. تهیه چک‌لیست‌های جامع و دقیق و منطبق بر استانداردهای جهانی برای فازهای چهارگانه بحران
10. سازماندهی نیروی انسانی و امکانات به‌صورت چندلایه‌ای و شناور برای سناریوهای مختلف مدیریت بحران
11. تهیه نقشه‌ها و عکس‌های دقیق مکانی و بهروزرسانی مستمر آنها در همه نقاط شهری و روستایی کشور
12. تدوین طرح جامع مدیریت بحران کشور و بهروزرسانی سالانه آن
13. تهیه و تدوین پیش‌نویس پیام‌های مهم مدیریت بحران و چارچوب‌های اطلاع‌رسانی آنها در سایت‌ها و رسانه‌های از قبل تهیه‌شده و اقدام اتوماتیک آن در زمان‌ها‌ی خاص مراحل مدیریت بحران
14. راه‌اندازی یک پایگاه اطلاع‌رسانی متمرکز، بهنگام و جامع براي اطلاع‌رسانی و مدیریت بحران با سطوح دسترسی‌های مختلف به‌عنوان درگاه یا پورتال مدیریت بحران
منابع و مآخذ:
1. پارسائیان، علی (مترجم) مدیریت بحران (در بخش‌های خصوصی و دولتی) انتشارات ترمه؛ 1383
2. طوسی، محمدرضا، مدیریت بحران و ایمن‌سازی صنایع و معادن
3. مجله اینترنتی مدیریت بحران و سوانح به آدرس : http://disasterman.blogfa.com
4. نقش اطلاعات در مدیریت بحران؛ پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور با آدرس :
http://www.ngdir.ir/Geoportalinfo/psubjectinfoDatail.asp?PID=39&index=14
5. تدبیر، ماهنامه علمی و آموزشی، شماره 142، بحران و مدیریت بحران
6.W. Timothy Coombs, Crisis Management and Communications,2007, http://www.instituteforpr.org
7. محمودی، سیدمحمد، نقش سیستم‌های اطلاعاتی در مدیریت بحران، مجله فرهنگ مدیریت، شماره 4، سال 1382
8. آزاده دل، رمضانعلی و همکاران؛ پیاده‌سازی اتاق وضعیت بحران بومی مبتنی بر چارچوب معماری سازمانی C4ISR ؛ دانشگاه صنعتی مالک اشتر
9. سعیدی،علیرضا؛ مدیریت بحران با استفاده از سیستم مدیریت شناور؛ سایت موج پیشرو
منبع : آی سی تی
روی خط سایت ها
ارسال نظر
فیلم
جدیدترین اخبار